Sau ba ngày cường công, tổn thất gần vạn quân mà không chiếm được ải, Thoát Hoan tạm dừng t·ấn c·ông để bàn mưu tính kế. Lúc này trời vào xuân mưa phùn mấy ngày liên tục làm cho trời ẩm thấp, lương thảo có dấu hiệu bị mốc hỏng trong khi việc vận lương khó khăn làm cho tình thế càng khó khăn.
Trong doanh trướng các tướng lĩnh từ vạn hộ hầu trở lên đang ngồi bàn bạc, Thoát Hoan hỏi.
- Tình hình đang rất khó khăn, Ải xây dựng vững chắc có hỏa khí mạnh nên chúng ta công phá mấy ngày không thành công, lại thiệt hại lớn. Nếu kéo dài thì lương thảo sẽ thiếu hụt, quân tình sẽ bất lợi. Ai có kế gì không ?
Sau một hồi bàn cãi, tướng Ô Ma Nhi có ý kiến.
- Theo ý tại hạ, chúng ta cho người đi bắt dân các bản làng quanh đây, rồi đưa chúng đển trước ải làm bia đỡ đạn. Tại hạ biết Trần Hưng Đạo là vị tướng rất nhân từ yêu thương dân nên có thể sẽ không phó mặc mà mở cửa cho dân vào, kỵ binh chúng ta nhân thế đó mà tràn vào ải.
Các tướng đầu gật đầu, kế này quân Nguyên đã thực hiện nhiều lần ở một số nơi và đã đoạt được một số thành trì. Thoát Hoan ra lệnh.
- Chia quân thành các toán nhỏ đi lùng bắt dân chúng các bản làng quanh đây.
Mấy ngày sau khi đang ngồi xem xét công văn, thư tín thì đột nhiên có chiêng báo động khẩn cấp. Hưng Đạo Vương vội chạy lên lầu, thấy binh lính đang chỉ chỏ phía xa. Dùng thiên lý nhãn ông thấy quân Nguyên đang đẩy ba trăm người dân tiến về phía ải. Phần lớn là người già, phụ nữ, và trẻ em đang bị trói tay vào nhau thành từng toán, quần áo tả tơi, phía sau có ba mươi tên giặc đang cầm roi ngựa vụt lùa họ tiến về phía trước như đàn gia súc. Quan sát phía xa ông phát hiện có hai toán kỵ binh tầm nghìn người đang rình rập ở phía xa.
Binh lính quay sang nhìn ông chờ chỉ thị, ông cũng đắn đo nếu cho quân cứu viện chắc chắn toán kỵ binh sẽ tràn vào ải lúc đó sợ khó giữ được. Nếu không cho quân cứu thì chúng sẽ g·iết người này trước mặt ông và quân lính nhiều người sẽ cảm thấy không phục và trách ông không cứu người dân này sẽ ảnh hưởng uy tín của ông. Dần dần toán người này đã tiến vào gần tầm tên bắn, có vài người đàn ông trung niên gia đình bị g·iết hết trước mặt họ nên họ cũng chẳng thiết sống họ gào to.
- Tướng quân đừng mở cửa cứ bắn tên đi.
Lập tức họ bị quân địch phía sau chém c·hết, có thiếu phụ mắt vô hồn chồng và con bị g·iết c·hết ngay trước mắt, bản thân thì bị bọn lính thay nhau làm nhục cô cũng chỉ mong trên thành bắn tên g·iết hết những tên lính này, trong đó có mình. Một bà già bế cháu nhỏ giọng thều thào “ Cứu chúng tôi với “ . Lúc này những tên giặc cho đoàn người dừng lại, một tên lên tiếng thách thức.
-Nếu các ngươi rụt cổ không ra thì mỗi một khắc ta chém một người.
Nói xong y rút kiếm đ·âm c·hết một đứa trẻ mười tuổi, nhìn đứa trẻ bị g·iết ngay trước mắt nhiều người lính vằn đỏ nắm chặt giáo, một số tướng lĩnh xin được xông ra g·iết địch cứu những nạn dân. Tướng Đoàn Thai quỳ xuống tâu.
- Xin tướng quân cho tại ha dẫn năm trăm lính bản bộ ra cứu những người này, nếu c·hết cũng không hối hận.
Trần Hưng Đạo gật đầu.
- Người mang quân ra tùy cơ ứng biến ta sẽ cho quân tiếp ứng.
Khi Đoàn Thai lĩnh mệnh đi xuống dẫn quân ra khỏi quan ải, Hưng Đạo quay ra nói với Dã Tượng
- Ngươi cho voi chiến chuẩn bị ra ứng chiến.
Dã Tượng lĩnh mệnh đi xuống, được lệnh xuất trận các quản tượng bắt đầu mặc áo giáp cho voi. Vì áo giáp nặng nên mỗi lần xuất trận các quản tượng mới mặc giáp cho voi. Lúc nay Đoàn Thai dẫn năm trăm quân ra khỏi quan ải, khi cửa quan ải chưa khép lại thì một viên tướng trẻ cưỡi ngựa dẫn quân xông ra. Quốc Tuấn nhận ra đó là Trần Quốc Toản ông dậm chân.
- Sao cháu lại tự tiện xuất quân, nông nổi như vậy !
Đồng thời ra lệnh cho pháo binh và cung tiễn chuẩn bị hỗ trợ. Khi quân của Đoàn Thai tiến đến gần những nạn dân thì những tên giặc nấp sau lưng họ quay đầu tháo chạy, đồng thời kỵ binh địch bắt đầu phi tới. Đoàn Thai cho ba trăm quân giáo dài với khiên dàn trận, hai trăm quân cung nỏ phía sau và cho người cắt dây để các nạn dân chạy vào ải. Trận hình Đoàn Thai là trận hình chuyên dùng của bộ binh để chống kỵ binh với ba hàng giáo và khiên, những cây giáo dài chống cán xuống đất giáo dựng lên tua tủa như nhím, quân cung thủ nấp phía sau sẵn sàng bắn tên vào kỵ binh địch. Lúc này Quốc Tỏan cũng dẫn năm trăm quân xông đến và chia thành hai đội để bảo vệ hai cánh của quân Đòan Thai.
Kỵ binh Nguyên vào đến tầm bắn, các pháo thần công đồng loạt khai hỏa. Viên chỉ huy kỵ binh đã lường trước nên cho quân tản ra theo hình rẻ quạt nên số người b·ị t·hương không nhiều. Sau hai loạt đạn súng thần công c·hết khoảng vài chục người thì đội kỵ binh đã tiến gần trận hình của Đoàn Thai, sau khi bắn một loạt tên kỵ binh địch liền tách làm hai đội để đánh vào hai cánh đội quân trước mặt. Kế hoạch của viên chỉ huy kỵ binh là làm r·ối l·oạn trận hình rồi bám theo họ và nạn dân tràn vào ải, chỉ cần cầm cự vài khắc thì đại quân sẽ ập tới và tràn vào ải.
Y tự tin với ba nghìn kỵ binh có thể đánh tan đội hình trước mặt. Kỵ binh rút gươm để áp sát t·ấn c·ông vào hai cánh khi những tên kỵ binh cách vài bước chân chuẩn b·ị c·hém g·iết thì đột nhiên xuất hiện những cây gậy dài phía trước có gắn ống đồng thò ra khỏi những lớp khiên chắn sau đó phun ra những con rồng lửa vào đội hình kỵ binh đang xông đến.
Ngọn lửa làm cho những con ngựa bị cháy hoảng loạn lồng lên. Nhiều tên kỵ binh bị đốt cháy cùng với ngựa hoảng loạn chạy tứ tung làm đội hình r·ối l·oạn, kỵ binh đâm sầm vào nhau. Thừa lúc hỗn loạn, quân của Quốc Toản ném hỏa hổ vào đội hình địch làm quân địch c·hết rất nhiều. Đúng lúc này mười con voi chiến xuất trận, nhìn chúng như những ngọn núi nhỏ, trên lưng những khẩu pháo thần công bắn đạn ria vào kỵ binh địch. Những con voi dàn hàng ngang chặn đường kỵ binh để bộ binh rút lui. Chỉ huy kỵ binh theo kinh nghiệm đối phó voi trước đây ra lệnh chia quân làm hai đội để bắn vào tai voi điểm yếu nhất của chúng, nhưng voi đã trang bị giáp nên tên bắn vào gíap kêu loảng xoảng không gây tổn thương lớn.
Lúc này đại quân địch đã tiến lên, thần công bắn dồn dập cùng với cối pháo và pháo trên các thuyền vào đội hình địch. Đoàn Thai và Quốc Toản lên ngựa cho quân rút lui, mười con voi chiến lúc này vừa đánh vừa lùi để bảo vệ bộ binh rút vào trong ải. Thấy quân Trần đang rút lui tên chỉ huy giương cây cung nặng hai tạ bắn vào Đoàn Thai, do tiếng pháo nổ ầm ĩ nên Đoàn Thai không nghe thấy tiếng gió, anh bị trúng một tên phá giáp vào lưng suýt ngã ngựa, Quốc Toản thấy thế vội đỡ anh cả hai cùng phi vào quan ải. Lúc này nạn dân cũng đã chạy hết vào trong thành chỉ có mười người b·ị t·hương do tên bay đạn lạc.
Chỉ huy đội tượng binh lệnh cho năm con voi vào ải trước, anh và những con voi còn lại chắn trước cửa quan thân hình to lớn của chúng chắn trước quan ải làm kỵ binh địch không tiến lên được. Anh quay lại kêu lớn.
-Đóng cửa ải lại đừng lo cho chúng tôi.
Trần Hưng Đạo ra lệnh đóng cửa quan ải và chèn những cây gỗ lớn đề phòng địch phá cửa, những con voi đã tiến sát vào ải và dựa lưng vào cửa, lính trên bành voi tiếp tục bắn hỏa pháo và ném hỏa hổ vào đội hình của địch. Lúc này Dã tượng ra lệnh cho quân thả dây thừng xuống để những người lính bám vào, quân trên ải kéo lên. Nhưng kỵ binh địch vừa né tên trên thành bắn xuống vừa bắn tên vào những người đang được kéo lên vì vậy có người lên đến nơi đã tắt thở toàn thân bị trúng tên chi chít. Dã tượng thấy vậy liền cầm hai khiên nhảy xuống lưng voi, anh đưa khiên cho viên chỉ huy ra lệnh bám lấy dây thừng để quân kéo lên. Trong khi anh tiếp tục dùng cung tên bắn chặn địch.
Bộ binh địch đã tiến sát, lúc này hàng trăm dàn hỏa tiễn được mang ra bắn vào đội hình địch cùng với nỏ liên châu hàng vạn mũi tên bay đen đặc bầu trời lao vào đội hình địch. Một lúc sau thì những người trên lưng voi được nên hết, còn những con voi thì bị bộ binh địch đ·âm c·hết khi chúng áp sát chân lũy. Một cuộc chiến đẫm máu xảy ra dưới chân ải Nội bang, tuy nhiên quân địch không chiếm được ưu thế nên Thoát Hoan ra lệnh nổi tù và thu quân.
Sau khi địch rút quân, Trần Quốc Tuấn xuống tận nơi để thăm hỏi những n·ạn n·hân, thấy ông đến tất cả nạn dân quỳ xuống để cám ơn, ông đỡ những người đó dậy và an ủi rồi cho lính đưa những người đó về phía sau để chăm sóc. Một lúc sau Quốc Toản cởi trần, mang roi đến xin chịu tội vì tự ý xuất quân không theo lệnh. Quốc Tuấn nói.
-Cháu tuy tự tiện xuất quân không có lệnh của ta là t·rọng t·ội, nhưng vì có lòng cứu dân nên giảm tội. Vậy phạt năm quân côn để làm gương.
Quốc Toản cám ơn rồi ra pháp trường để chịu phạt. Quốc Tuấn đi thăm thương thế tướng Đoàn Thai, mũi tên đâm xuyên qua phổi cũng may không ảnh hưởng đến tính mạng nhưng phải nghỉ ngơi một tháng. Chiều hôm đó khi về trướng của mình ông viết thư thúc giục Trần Ích Tăng bổ sung quân lương và thuốc súng vì gần đây giao tranh liên tục thuốc súng cũng tiêu hao rất nhanh.